De burgt in boekel, wonen aan een helend landschap

Zelden vinden plannenmakers in de ondergrond en op de plek aanleidingen die zoveel inspiratie bieden voor het stedenbouwkundig en landschappelijk ontwerp van een nieuwe plan. In Boekel verrijst een woonwijk die volledig is geënt op het natuurverschijnsel van de Peelrandbreuk: De Burgt. De kansen liggen op deze locatie voor het oprapen. Nergens manifesteert de breukzone zich zo sterk in de directe omgeving als in dit deel van Boekel. Dit verklaart ook de naam  De Burgt, verwijzend  naar de historische term ‘Hoge Burch’, een groep percelen liggend pal op de Peelrandbreuk.

De gemeente Boekel barst van de ambitie om dit unieke aardkundige verschijnsel in te zetten als drager voor een unieke nieuwe woonwijk van circa 550 woningen. Niet alleen vanuit het idee van koesteren en beschermen, maar ook vanuit kansen zien om dit bijzondere aardkundige systeem te willen doorgronden en in te zetten voor de creatie van een uniek en betekenisvol woon- en leefmilieu.

Het was en is nog steeds een pure ontdekkingstocht voor het projectteam. Nog nooit is zo minutieus de Peelrandbreuk met al zijn bijverschijnselen in beeld gebracht en gekarteerd. Deze kartering gaf het ontwerpproces een boost. De onderzoekers stuitten letterlijk op oerbanken, ondoordringbare ‘ijzervlokkenmachines’, die in het plan worden blootgelegd en die onderdeel zullen vormen van de openbare ruimte. Op plekken die niet kunnen worden ingepast, wordt de ijzeroer naar de oppervlakte gebracht en gebruikt als vulling van schanskorven die dienst gaan doen als erfafscheidingen bij de woningen.

Boekel creëert een Peelrandpark, maar maakt er geen openluchtmuseum van. Het wordt een betekenisvol en ‘bordenloos’ park, dat de bezoeker terloops wijst op dit unieke natuurverschijnsel. De wijst wordt zichtbaar gemaakt, hoogteverschillen worden geaccentueerd en met specifieke vegetatie worden de verschillen tussen de horsten en de slenken zorgvuldig geduid. Met eenvoudige middelen wordt een bijzonder landschapspark gecreëerd. IJzerbanken worden blootgelegd, de wijst wordt zichtbaar. Via informele paden -soms versterkt met vlonders en stapstenen- kan de bezoeker dwalen en op ontdekking gaan in dit bijzondere en, uiteraard, autovrije park. Het watersysteem maakt gebruik van het aardkundig principe dat de Peelrandbreuk met zich meebrengt. Hemelwater wordt onder verval bovengronds zichtbaar afgevoerd naar infiltratiezones, waarna het ondergronds de tijd krijgt om als wijstwater te worden teruggevoerd naar de breukzones.

De nieuw te bouwen woningen  worden zorgvuldig ingepast met respect voor de unieke geologische ligging van het plangebied. De geformuleerde ambities zijn hierbij hoog. In de reguliere woonstraten is een voortdurende interactie met het landschapspark. Straten lopen hier soms op dood, het zicht wordt echter niet beperkt en de groenbeleving is hierdoor groot. De fietser en de voetganger zijn leidend geweest in de opzet van de wijk. Snelle en comfortabele fietsroutes verbinden de wijk met het centrum van Boekel en het sportpark. Door deze opzet wordt het autoverkeer optimaal gespreid over en in de wijk, kent ieder buurtje zijn eigen ontsluiting en is er geen sprake van doorgaand autoverkeer.

Met de term ‘wijstwoningen’ wordt uitdrukking aan gegeven aan een bijzonder woonmilieu. Op plekken die direct grenzen aan het peelrandpark verschijnen unieke woningen die uiting geven aan het wonen in, aan en met de breukzones. De woningen en de buitenruimte hebben een interactie met het park, waarbij voor- en achterkanten vervagen. Door de woningen iets op te tillen ontstaat vanzelf een natuurlijke afscheiding tussen de tuinen en het park. Duurzaamheid wordt zichtbaar gemaakt onder andere door het materiaalgebruik -hout en sedum-  en er is sprake van een grote mate van natuurinclusief bouwen. Er ontstaat een fluïde grens tussen rood en groen, tussen wonen en natuur.

Wijstwonen in optima forma.

Zie voor meer informatie het onderstaand filmpje.

Planperiode:
2019 – heden

Status:
Planvorming in ontwikkeling

Rol:
Ontwerper, verbinder, verbeelder,

Programma:
550 woningen, grondgebonden, 11,7 ha.

Opdrachtgever:
Gemeente Boekel

Projectteam:
Ontwerp: NieuwBlauw i.s.m. Jansen Gebiedsinnovatie
Onderzoek breukzones: Landslide, Rimbaud Lapperre